Wat is kleurenblindheid?

Wie kleurenblind is, kan bepaalde kleuren niet of nauwelijks van elkaar onderscheiden. Kleurenblindheid betekent dus niet dat je helemaal geen kleuren kunt zien. Daarom klopt de term ‘kleurenblindheid’ eigenlijk niet en wordt ook wel de term ‘kleurenzienstoornis’ gebruikt. De medische term voor kleurenblindheid is daltonisme. 

De meeste mensen die kleurenblind zijn, kunnen niet goed onderscheid maken tussen rood en groen. Kleurenblindheid komt veel vaker bij mannen dan bij vrouwen voor. Ongeveer 8% van de mannen is kleurenblind tegenover slechts 0,5% van de vrouwen. Kleurenblindheid is meestal aangeboren, maar het kan ook pas op latere leeftijd ontstaan. 

Wat is de oorzaak van kleurenblindheid?

In de meeste gevallen wordt kleurenblindheid veroorzaakt door een probleem met de kegeltjes in het netvlies. In het netvlies bevinden zich lichtgevoelige cellen die we staafjes en kegeltjes noemen. Staafjes gebruik je om in het donker te zien, kegeltjes gebruik je om kleuren en details te zien. Er zijn drie soorten kegeltjes die elk gevoelig zijn voor een andere kleur, namelijk: rood, groen of blauw. Omdat de kegeltjes met elkaar samenwerken, kun je alle kleuren zien. Als er één of meerdere kegeltjes niet of minder goed werken, ontstaan er problemen met het zien van kleuren. 

Heel soms gaat er iets niet goed in de hersenen waardoor je kleuren niet goed kunt zien.  

Welke soorten kleurenblindheid bestaan er?

Er bestaan verschillende soorten kleurenblindheid. Ten eerste kun je een onderscheid maken tussen aangeboren kleurenblindheid en kleurenblindheid die pas later ontstaat. 

Aangeboren kleurenblindheid 

De meeste mensen met kleurenblindheid worden ermee geboren. Bij aangeboren kleurenblindheid maken we onderscheid tussen de volgende soorten: 

• Anomale trichromatopsie. Bij deze vorm van kleurenblindheid werken alle kegeltjes, maar één kegeltje werkt iets minder goed. Je kunt dan wel alle kleuren zien, maar je kunt kleuren minder goed onderscheiden. Dit noemen we ook wel kleurenzwakte. 

• Dichromatopsie. Bij deze vorm van kleurenblindheid werken maar twee van de drie kegeltjes. Als de groene of de rode kegeltjes niet werken, dan kun je de kleuren rood en groen niet goed van elkaar onderscheiden. Dit noemen we ook wel rood-groen kleurenblindheid. Deze vorm van kleurenblindheid komt het vaakst voor. Als de blauwe kegeltjes niet werken, dan kun je de kleuren geel en blauw niet goed van elkaar onderscheiden. Dit noemen we ook wel geel-blauw kleurenblindheid en komt veel minder vaak voor. 

• Monochromatopsie. Bij deze zeldzame vorm van kleurenblindheid werkt maar één van de drie kegeltjes. Mensen met monochromatopsie hebben zeer slecht zicht en zijn vaak lichtschuw. Dat betekent dat ze bijna geen licht kunnen verdragen. Dit kan zelfs pijnlijk zijn. 

• Achromatopsie. Bij deze extreem zeldzame vorm van kleurenblindheid werken alle kegeltjes niet, waardoor je helemaal geen kleuren ziet. Je ziet de wereld dan in grijstinten. Achromatopsie is dus echte kleurenblindheid. Mensen met achromatopsie kunnen overdag niet goed zien en zijn vaak ook lichtschuw. 

Kleurenblindheid op latere leeftijd

Kleurenblindheid kan ook pas op latere leeftijd ontstaan. Dit komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. In de meeste gevallen gaat het dan om blauw-geel kleurenblindheid. Kleurenblindheid op latere leeftijd kan veroorzaakt worden door:

• Afwijkingen aan de oogzenuw, bijvoorbeeld neuritis optica. 

• Erfelijke aandoeningen aan het netvlies, bijvoorbeeld kegeldystrofie. 

• Het gebruik van bepaalde medicijnen. 

Hoe zit het met kleurenblindheid en erfelijkheid?

Kleurenblindheid is erfelijk. Je kunt het dus krijgen van een van je ouders. Als je kleurenblind bent of het gen draagt, dan kun jij het weer doorgeven aan een van je kinderen. Hieronder leggen we je uit hoe groot de kans is dat een kind geboren wordt met kleurenblindheid of het gen draagt: 

• Situatie 1: vader en moeder zijn niet kleurenblind. Het kind is dan ook niet kleurenblind. 

• Situatie 2: vader is kleurenblind, moeder is niet kleurenblind. Een zoon is niet kleurenblind, een dochter is drager van kleurenblindheid. Dat betekent niet dat ze kleurenblind is, maar ze kan het wel overdragen aan haar eigen kinderen. 

• Situatie 3: vader is niet kleurenblind, moeder is kleurenblind. Een zoon heeft 50% kans om kleurenblind te zijn, een dochter heeft 50% kans om draagster van het gen te zijn. 

• Situatie 4: vader is kleurenblind, moeder is draagster. Een zoon heeft 50% kans om kleurenblind te zijn. Een dochter heeft 50% kans om draagster te zijn, maar ook een kans van 50% om zelf kleurenblind te zijn. 

• Situatie 5: vader en moeder zijn allebei kleurenblind. Een kind is dan ook kleurenblind. 

Bestaat er een behandeling voor kleurenblindheid?

Kleurenblindheid kan niet worden genezen. De meeste mensen leren er dus mee leven. Er bestaat wel een speciale bril voor mensen die kleurenblind zijn, namelijk de EnChroma bril. Met deze bril kun je meer kleuren, kleurvariaties en contrast zien. Jammer genoeg werkt deze bril niet bij iedereen even goed. Of een EnChroma bril iets voor jou is, is dus een kwestie van uitproberen. 

Kleurenblindheid in het dagelijks leven 

In het dagelijks leven kan kleurenblindheid zorgen voor lastige en soms zelfs gevaarlijke situaties. Denk bijvoorbeeld aan het uitkiezen van kleding, het lezen van verkeersborden, het herkennen van waarschuwingslampjes en het bereiden van eten. Gelukkig zijn er tegenwoordig hulpmiddelen beschikbaar die leven met kleurenblindheid een stuk makkelijker maken, bijvoorbeeld apps die kleuren herkennen. 

Kom langs in de winkel

Wil je persoonlijk advies over de gezondheid van jouw ogen? Kom dan langs in de winkel. Daar helpen onze opticiens en optometristen je graag verder.

Maak een afspraak Vind een winkel